همشهری آنلاین: پاها اگر دچار مشکل شوند، حسابی برای آدم دردسرساز می‌شوند. یکی از مشکلات شایعی که در اثر بی‌توجهی افراد برای پاها به وجود می‌آید، ابتلا به میخچه و پینه است. این ضایعه‌ها علاوه بر ایجاد ظاهر نامناسب برای پاها، می‌توانند مشکلاتی را به وجود بیاورند. «دکتر داریوش دائر» متخصص پوست، مو و زیبایی شما را با میخچه و پینه و راه‌های درمان آن آشنا می‌کند.
میخچه و پینه از کجا می‌آیند؟
ابتلا به میخچه و پینه را می‌توان جزو مشکلات پوستی شایع دانست. میخچه‌ها و پینه‌ها ضایعات پوستی برجسته‌ای هستند که در اثر ضربات مکرر روی پاها به وجود می‌آیند.
بسیاری از افراد اهمیت چندانی به مناسب بودن کفشی که می‌پوشند، نمی‌دهند و فقط به ظاهر کفش خود توجه دارند، درحالی‌که کفش‌های نامناسب می‌توانند مشکلاتی را برای پای فرد ایجاد کنند. برای به وجود آمدن میخچه عوامل مختلفی وجود دارد که یکی از این عوامل پوشیدن کفش‌های نامناسب است.
علاوه بر این مسئله برجستگی‌های استخوانی و برخی فعالیت‌های خاص و سخت همچون زیاد راه رفتن و دویدن، عوامل زمینه‌ساز ایجاد ضایعاتی مثل پینه و میخچه هستند.
همچنین عوامل دیگری چون سایش و فشار مکرر، منجر به ضخیم شدن پوست می‌شوند و چرخه‌ی سایش، فشار و ضخیم شدن تا زمان به وجود آمدن پینه و میخچه ادامه پیدا می‌کند.
کجاهای پوست، میخچه و پینه می‌زند؟
میخچه می‌تواند در قسمت‌های مختلف پوست به وجود بیاید. برای مثال میخچه‌های سخت روی سطوح زیرین انگشتان پا به وجود می‌آیند، درحالی‌که میخچه‌های نرم در فضاهای بین انگشتان پاها ایجاد می‌شوند.
پینه‌های سخت، دارای سطح مقطع پهنی هستند درحالی‌که میخچه‌ها، پایه‌ای باریک داشته و حدود مشخص و واضحی دارند. علاوه بر پا، در دست‌ها نیز ممکن است در اثر ضربات و ساییدگی مکرر پینه به وجود بیاید، پینه‌ها معمولاً بدون علامت هستند. میخچه‌های سخت، ضایعات پوستی برجسته و گنبدی شکلی هستند که بخش مرکزی‌شان شفاف است که شبیه میخ است. در واقع میخچه، میخی است که سطح مقطع آن به سمت خارج و نوک آن به سوی لایه‌های داخلی پوست قرار می‌گیرد.
این ضایعات پوستی، بر سطح زیرین و کنار انگشتان پنجم و سطوح زیرین سایر انگشتان، ایجاد می‌شود. میخچه‌های نرم، ضایعات ضخیم و دردناک پوستی‌ای هستند که در فضاهای بین انگشتان پاها ظاهر می‌شوند. این نوع میخچه‌ها اغلب حالت له‌شده و مرطوب دارند که گاهی اثر فشاری متقابل آن‌ها، بر انگشتان دیگر نیز ظاهر می‌شود.
پینه مخصوص ورزشکاران
نوعی پینه‌ی خاص، در افرادی که تنیس بازی می‌کنند به وجود می‌آید، این پینه روی سرانگشت دوم یا گاهی انگشت سوم پا ایجاد می‌شود که به آن «انگشت پای تنیس‌بازان» می‌گویند.
این نوع پینه با ضخیم شدن، ایجاد خطوط طولی و خونریزی‌های ریز و کوچک روی ناخن آن انگشت‌های یاد شده، نیز می‌تواند همراه باشد.
البته این نوع پینه در فوتبالیست‌ها، ژیمناست‌ها و دوندگان هم مشاهده می‌شود. منشأ ایجاد این پینه، توقف ناگهانی پا در حین فعالیت و تماس مکرر پا با کفش است.
بیماری‌ای برای همه سنین
بروز میخچه‌ها و پینه‌ها در سنین خاصی مشاهده نمی‌شوند، اما ورزشکاران در سنین جوانی بیشتر به این ضایعات پوستی مبتلا می‌شوند و برعکس در افراد مسن به علت تغییر شکل تدریجی فرم پا نیز ممکن است میخچه و پینه بیشتر مشاهده شود. علاوه بر این یکی از تغییراتی که در سنین بالا در برخی از افراد به وجود می‌آید، بیرون زدن تدریجی سرِ استخوان بخش میانی پا و انحراف این استخوان به سمت داخل پاست. این مسئله می‌تواند هم علتی ژنتیکی داشته و هم با پوشیدن کفش‌های تنگ و پاشنه‌بلند مرتبط باشد.
در اصطلاح پزشکی به این انحراف در استخوان میانی پا، هالوکس والگوس (Hallux valgus) گفته می‌شود.
این دسته از افراد به‌طورمعمول، بیش از سایرین مستعد بروز پینه و میخچه در سطح زیرین شست و استخوان کف پا هستند. در خانم‌ها به دلیل استفاده از کفش‌های پاشنه‌بلند و باریک ممکن است شیوع این ضایعات بیشتر شود.
چگونه می‌توان تشخیص داد؟
مهم‌ترین ضایعه‌ی پوستی که باید از میخچه برای آن تفاوت قائل شد، زگیل کف پاست. خیلی از افراد توانایی تشخیص این دو ضایعه پوستی از یکدیگر را ندارند. دلیلی که افراد نمی‌توانند به‌راحتی زگیل و میخچه را از یکدیگر تشخیص بدهند، این است که هم روی زگیل‌ها و هم روی میخچه‌ها خطوط پوستی قطع شده‌اند. درحالی‌که در پینه‌ها این خطوط حفظ شده و برجسته هستند.
با برداشتن و تراشیدن سطح یک میخچه، می‌توان دید که یک مرکز شفاف و زرد مایل به سفید ظاهر می‌شود، درحالی‌که انجام این کار در زگیل‌ها باعث ایجاد نقاط ریز خونریزی‌دهنده‌ی متعددی خواهد شد، البته افراد نباید این کار را انجام بدهند چون انجام این کار می‌تواند باعث گسترش زگیل در سطح پوست شود؛ اما در مورد پینه، تراشیدن سطح ضایعه باعث پدیدار شدن لایه‌های متعددی از ماده‌ی «کراتین» یا ماده‌ی ضخیم مومی شکل و زردرنگی می‌شود که باعث تمایز آن از ضایعاتی مثل زگیل و پینه می‌شود. پزشک متخصص پوست و موی ماهر و باتجربه در تشخیص نوع ضایعه پوستی، نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند.
راه رهایی از ضایعه‌ها
برای درمان میخچه‌ها و پینه‌ها باید هم ضایعه را درمان کرد و هم عوامل زمینه‌ساز و مستعد کننده را که باعث ابتلا به آن‌ها شده است.
تراشیدن پینه‌ها و برداشتن بخش مرکزی میخچه‌ها می‌تواند باعث رفع درد و آسودگی بیماران شود. همچنین برای درمان می‌توان از موادی همچون «اسید سالیسیلیک» (Salicylic acid) و «اوره» (Urea) برای نرم کردن و از بین بردن پینه‌ها و میخچه‌ها استفاده کرد.
چسب‌هایی که در داروخانه‌ها برای درمان میخچه و پینه به فروش می‌روند اغلب حاوی «اسید سالیسیلیک» هستند، ولی به نظر می‌رسد که این چسب‌ها، جز در موارد بسیار سطحی و کوچک، اثربخشی چندانی در درمان این ضایعات نداشته باشند.
علاوه بر این می‌توان از بالشتک‌های نرم درون کفش‌ها که از اصطکاک بیشتر جلوگیری می‌کنند و راحتی بیشتری را برای پا به وجود می‌آورند، استفاده کرد. پوشیدن کفش با سایز مناسب و استفاده از برخی وسایل طبی برای اصلاح بدشکلی‌های پا نیز در بهبود این ضایعات مفید و ضروری هستند.
گاهی در برخی موارد، جراحی میخچه‌ها یا انجام جراحی‌های ارتوپدی برای اصلاح بدشکلی‌های انگشتان پا نیز برای از بین بردن مشکل ضروری به نظر می‌رسد.
درمان‌های خانگی خوب یا بد؟
مطالب زیادی در رابطه با درمان‌های خانگی یا سنتی میخچه و پینه در سایت‌های اینترنتی وجود دارد که برخی از آن‌ها می‌تواند به درمان این مشکلات کمک کند. برای مثال تراشیدن پینه با سنگ‌پا یا سوهان‌های مخصوص گاهی در برخی موارد می‌تواند کمک‌کننده و مفید واقع شود، ولی اگر زمینه‌ی اصلی، ناشی از عیب آناتومیکی و شکل انگشتان و استخوان‌های پا باشد، مطمئناً انجام این کار تسکین موقتی محسوب می‌شود و پینه مجدداً عود خواهد کرد.
در مورد میخچه‌ها کار درمان پیچیده‌تر است و در برخی موارد، استفاده از داروهای لایه‌بردار و تخریب‌کننده به همراه سایش با سوهان طبی یا سنگ‌پا رفع‌کننده مشکل نیست و به همین دلیل باید از جراحی کمک گرفت.
استفاده از ترکیباتی همچون سرکه برای از بین بردن میخچه کار درستی نیست. همچنین به‌هیچ‌وجه نباید با اشیای نوک‌تیز و برنده اقدام به خارج کردن میخچه کرد. انجام این کار هیچ کمکی به درمان میخچه نمی‌کند، ضمن آنکه به علت آلوده بودن وسایل به میکروب‌های مختلف، می‌تواند باعث عفونی کردن این ضایعات پوستی شده و عوارض بد و غیرقابل جبرانی بر جای بگذارد. افرادی که به دیابت مبتلا هستند، به علت ضعفی که به‌تدریج در اعصاب حسی پا و انگشتان پا در اثر ابتلا به این بیماری به وجود می‌آید، دچار بی‌حسی و کرختی در ناحیه پا می‌شوند، برای همین ضربات و آسیب‌های وارده به پا را حس نمی‌کنند.
این افراد باید دقت و مراقبت بیشتری در مورد بروز میخچه و پینه روی پاهایشان داشته باشند و در صورت مشاهده‌ی این ضایعات در اسرع وقت به متخصص پوست و مو، مراجعه کنند و ضمن استفاده از کفش‌های راحت و طبی، باید از بالشتک‌های محافظ پا، کمک بگیرند.
چنانچه درمان میخچه‌ها به شکل صحیح و علمی و به‌خصوص با جراحی و ریشه‌کنی ناحیه‌ی مرکزی میخچه انجام بپذیرد و پس از آن هم از کفش‌های مناسب و راحت استفاده شود، شانس برگشت مجدد این ضایعه اندک است؛ اما در صورت باقی ماندن زمینه‌ی ابتلا به میخچه، مثل وجود انحراف و تغییر شکل در انگشتان پا، احتمال عود این ضایعات وجود دارد.
جای نگرانی نیست
شاید برخی از افراد نگران این مسئله باشند که میخچه برای آن‌ها مشکلات جدی به وجود می‌آورد ولی تاکنون هیچ گزارش و شواهدی مبنی بر امکان تبدیل میخچه به بیماری بدخیم یا سرطان در منابع علمی ذکر نشده و این احتمال نزدیک به صفر است، بااین‌حال درمان منطقی و درست این ضایعات، امری ضروری و حتمی محسوب می‌شود. افرادی که به میخچه و پینه مبتلا می‌شوند، در صورت اقدام به درمان سریع، مشکلات کمتری را تجربه خواهند کرد، ضمن اینکه درمان سریع‌تر هزینه کمتری را برای فرد به همراه دارد.
دست‌کاری ضایعات پوستی ممنوع!
بسیاری از افراد زمانی که برای پوستشان مشکلی به وجود می‌آید، به جای مراجعه به پزشک متخصص پوست و مو، اقدام به خوددرمانی می‌کنند که میخچه و پینه از این امر مستثنا نیست.
زمانی که ضایعه‌ای روی پوستتان ایجاد می‌شود باید حتماً به متخصص پوست و مو مراجعه کنید چون شما علم کافی را برای تشخیص صحیح بیماری خود ندارید.
برخی از افراد وقتی با میخچه روی پوستشان مواجه می‌شوند با وسایل تیز و برنده غیراستریل اقدام به کندن میخچه خود می‌کنند، افراد نباید این کار را انجام بدهند چون ممکن است بروز عفونت حسابی برایشان دردسرساز شود.
زگیل‌ها همیشه ظاهر برجسته و مدور ندارند و ممکن است فرد به زگیل با ظاهرِ تخت مبتلا باشد. در چنین شرایطی باید برای تشخیص نوع ضایعه به پزشک مراجعه کرد.
برخی از افراد این نوع زگیل‌ها را با میخچه اشتباه می‌گیرند و آن را دست‌کاری می‌کنند که انجام این کار باعث انتشار زگیل به قسمت‌های مختلف پوست می‌شود.
برای از بین بردن میخچه یا پینه نباید از محصولاتی که در عطاری‌ها موجود است، استفاده کرد چون برخی از محصولات موجود در عطاری‌ها، غیراستاندارد و غیربهداشتی هستند و می‌توانند باعث تشدید مشکل شوند.
برخی از افراد بر این باورند که استفاده از آب گوجه‌فرنگی می‌تواند به درمان میخچه کمک کند، درحالی‌که نباید از آب گوجه‌فرنگی استفاده کرد چون آب گوجه‌فرنگی می‌تواند باعث احساس سوزش روی پوست شود ضمن اینکه تأثیر چندانی در درمان میخچه ندارد.
برای درمان پینه علاوه بر مراجعه به پزشک متخصص پوست و مو، باید از کفش‌هایی استفاده کرد که به پا فشار وارد نکند.
نظر شما